Van Eesteren was goed geïnformeerd over de Nederlandse waterhuishouding, dit komt bijvoorbeeld tot uiting in de toelichting bij het AUP. 

Survey

Zijn leven lang pleitte Van Eesteren voor een sterke relatie tussen ontwerp en onderzoek. In zijn inaugurale rede uit 1948 roept hij op tot een nadere bestudering van de wisselwerking tussen de natuurlijke omstandigheden en het ingrijpen van de mens daarin. ‘Boeiend en leerzaam zou het zeker zijn, en niet het minst ten aanzien van de stedenbouwkundige practijk in ons land – de wisselwerking te behandelen tussen de natuurlijke omstandigheden, zoals de ligging beneden de zeespiegel van een groot gedeelte van Nederland, en het streven van de mens naar steeds afdoender beheersing van de krachten der natuur om deze aan zijn welzijn dienstbaar te maken.’ Onderzoek naar de natuurlijke condities van ons land, was volgens Van Eesteren noodzakelijk om de voortrazende modernisering, en de ruimtelijke wanorde die daar uit voortkwam, de baas te kunnen worden.

Workshop Analyse van de Rijn

‘Geboren aan de boorden van de Rijn voel ik mij, evenals de andere bewoners van zijn oevers, sterk met de rivier en de omgeving gebonden. Ik kan dan ook zeggen, dat ik de Rijn, ‘Vader Rijn’, heb willen beleven en hem daarom geëxploreerd heb, integraal, met zijn steden, zijn dorpen, zijn landschappen, tot aan zijn oorsprong in Zwitserland.’ De studenten onderzochten hoe Van Eesteren, als stedenbouwkundige zijn geliefde rivier de Rijn bestudeerde, welke informatie hij verzamelde en hoe hij die kennis waardeerde.

Uit zijn archief blijkt de grote verzamelwoede van Van Eesteren. Jarenlang bouwde hij aan zijn eigen world wide web met informatie over de Rijn, opgevat als een internationaal systeem waarin ruimtelijke kwaliteiten, economie, natuur en sociale omgevingen samenkomen. Kenmerkend is de brede, vakoverstijgende interesse en de wil om de wereld te leren kennen. In tegenstelling tot de huidige tijd moest de ontwerper veel meer inspanning leveren om relevante informatie te bemachtigen.

Workshop Plananalyse Alblasserdam

Direct na de voltooiing van zijn studie aan de Rotterdamse Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen (1914-1917) maakte Van Eesteren plannen voor zijn geboortedorp Alblasserdam. In de workshop onderzochten de studenten in hoeverre watersystemen, bodemgesteldheid en technische informatie werden geïntegreerd in deze planvorming. Op welke manier reageert de vorm van het ontwerp op de natuurlijke condities? Hoe zette de jonge Van Eesteren zijn kennis en vaardigheden in? 

De opdracht voor de uitbreiding van Alblasserdam kreeg Van Eesteren op 20-jarige leeftijd vermoedelijk via zijn vader, die met zijn aannemersbedrijf een invloedrijke positie in de gemeente had. Aangezien er geen technische tekeningen zijn gemaakt - of bewaard gebleven - is het onzeker in hoeverre Van Eesteren de technische implicaties van zijn plannen voor Alblasserdam kende. Wel kan gesteld worden dat hij, als zoon van een aannemer, wist dat een goed ontwerp van groot belang was voor de uitvoering.

Workshop Analyse van Studiegroepen

Als bijzonder hoogleraar aan de TH Delft, organiseerde Van Eesteren jarenlang multidisciplinaire studiegroepen. Daarin bogen studenten zich samen met docenten en professoren over casestudies in Nederlandse gemeenten. In teams leerden de studenten onderzoek doen en uitbreidingsplannen maken voor verschillende Nederlandse gemeenten. Tijdens de workshop zochten de TU studenten in het archief van Het Nieuwe Instituut naar informatie over hoe Van Eesteren zijn inzichten op zijn studenten. 

De gemeenten profiteerden van het universitair onderzoek. De deelnemers hielden vaak nog jarenlang, zelfs na afronding van hun studie, contact met het college van B&W van de desbetreffende gemeenten. De duur van elke project strekte zich uit van één tot zeven jaar. Uitgebreid onderzoek werd in dikke rapporten uiteengezet. Verdere bestudering van die verslagen is nodig om te achterhalen hoe onderzoek en stedenbouwkundig ontwerp werden gerelateerd en waar Van Eesteren accenten legde. Hierin ligt mogelijk een sleutel naar de essentie van de integrale aanpak van Van Eesteren.